Mijn vader Cornelis van den Berg Reinierszoon (1885-1969) – landbouwer te Rijsoord
van 1928 – 1956 – was in 1905 in militaire dienst opgeroepen voor de militielichting
en vervolgens 
in
1914 voor de landweerlichting. In 1905 was hij gelegerd in fort Huisduinen bij
Den Helder.Het was van het station van Den Helder naar het fort een verschrikkelijk
eind lopen.. Die eerste diensttijd van mijn vader laat ik hier rusten en beperk
me tot enkele citaten uit zijn dagboek uit de periode van de 1e wereldoorlog.
De stijl heb ik niet aangepast aan de nieuwe spelling.
Vader als soldaat Hij is zowel in 1905 als in 1914 opgeroepen voor de dienstplicht
Zijn grootmoeder Francien Moret (geb. 1837) schreef hem in 1905 enkele brieven die bewaard zijn gebleven.Via haar zijn we nog familie van de Hugenoten. Vaders broer heette Leonard!
De manschappen bij het Fort Prins Frederik in Ooltgensplaat
Mijn vader staat midden links bij pijl
In een brief die zijn grootmoeder Francien Moret (geboren 1837) in 1905 aan haar kleinzoon schreef betreurt zij het dat “gij zoover moet loopen naar het fort” , maar zij schreef ook dat het gelukkig is dat “gij u zoo in uw lot kunt schikken”. Als een kleine troost voegde zij daaraan toe:Willem heeft nu al drie weken gewaakt op paarden die werpen moeten en dat is ook niet aangenaam” (Willem was de grootvader van de huidige bekende weerman Reinier van den Berg en een jongere broer van mijn vader) In Huisduinen was absoluut niets te beleven en de avonden moeten erg saai geweest zijn
Van 1914 tot 1916 heeft mijn vader een uitvoerig dagboek bijgehouden, dat ons een indruk geeft van het leven op het fort Prins Frederik te Ooltgensplaat in die tijd.Er waren nog drie andere forten van de vestingstad Willemstad. Deze lagen echter aan de overkant van het Volkerak in Noord-Brabant.Het zijn de voormalige forten Sabina, Oranje en de Hel. Deze forten moesten de toegang tot het Hollands Diep bewaken. En het Hollands diep was de toegang tot Dordrecht en Rotterdam. Ten zuiden van Willemstad is er nog steeds het gehucht Helwijk.De regio is zeer eenzaam. Het fort is nog steeds te bezichtigen. In het fort zelf worden nu recepties en lezingen gehouden.Op de wallen staan nu stacaravans.Uit dit dagboek heb ik enkele bladzijden op deze site overgenomen We lezen b.v. dat op hij 19 januari 1915 zijn brits verving door een zelfgemaakte kribbe!
Vader als soldaat in fort Frederik te Ooltgensplaat (boven aan)
Van Mookhoek (gemeente ’s Gravendeel) fietste mijn vader naar Numansdorp en daar voer hij met de boot naar Willemstad en Ooltgensplaat.. Links onder Willemstad zie je nog fort de Hel
In Strijen is mijn vader geboren. Jaren lang werkte hij op de boerderij van zijn stiefvader in het gehucht de Mookhoek aan de Schenkeldijk. Dáár werd hij opgeroepen voor militaire dienst, nu precies een eeuw geleden.Hij woonde toen met zijn eigen moeder en zijn stiefvader de Kreek in Mookhoek.’onder de gemeente ‘s Gravendeel. Vanuit die plaats fietste hij ruim honderd maal naar Numansdorp om vanuit deze plaats met de boot naar het fort Prins Frederik te varen.Een enkele keer werd hij door de weersomstandigheden gedwongen op de terugreis via Den Bommel en Tiengemeten te reizen of via het fort Sabina aan de overkant van het Volkerak in Brabant. Hij heeft in deze periode heel vaak landbouwverlof (oogstverlof)gekregen omdat hij vanwege het overlijden van zijn vader(1891)op de boerderij heel moeilijk gemist kon worden. Soms nam hij “op de pof” verlof zoals je kunt lezen.Omdat er in die tijd nog geen bruggen waren, vond reisde men altijd met de boot. Er voer een boot van Numansdorp naar Willemstad en Ooltgensplaat en bovendien was er ook de zogeheten Middelburgse boot die een paar keer in de week van Middelburg naar Dordrecht voer via de Kil. In de Hoekse Waard reed er een tram vanuit Rotterdam-Zuid. Het eiland Tiengemeten dat ik hierboven aanhaalde kun je vanaf de dijk bij Den Bommel goed zien liggen.Je moet dat eiland beslist eens bezoeken. Het is nu een geweldig mooi recreatiegebied. In september van 1998 is de laatste boer uit Tiengemeten noodgedwongen vertrokken.Hij is een zoon van mijn neef Reinier van den Berg die nog steeds in Goudswaard woont. Bij zijn aankomst op fort Prins Frederik moest mijn vader de loopgraven die aan de buitenzijde van de buitendijk waren gegraven weer dichtmaken, omdat ze bij vloed heel gemakkelijk vol zouden kunnen lopen. Als ervaren boer vond hij het ongelooflijk dom van de officier dat hij ze aan de buitenzijde van de dijk had laten graven.Ze hadden natuurlijk aan de binnenzijde gegraven moeten worden.Uit zijn zeer uitvoerig dagboek heb ik slechts enkele gedeelten overgenomen die misschien voor anderen lezenswaardig zouden kunnen zijn
door Cornelis van den Berg
(Het fort lag aan het eind van de haven aan het Volkerak.)
Op vier dagen na heb ik die tijd geheel doorgebracht op Fort Prins Frederik te Ooltgensplaat
Juli 31 Des namiddags na 3 uur werden door algemene kennisgeving de militie en de landweer opgeroepen om den andere dag den 1 ste augustus onder de wapenen te komen.Tevens werd bekendgemaakt dat er de volgende dag keuring was van alle paarden die geen dekbewijs of bewijs van ziektevrijwaring hadden.
1 aug. Voor de keuring zelf geen paarden beschikbaar hebbende, werd ik door A.Bijl met zijn hit weggebracht naar Numansdorp.T. de Bruin, W. Resoort en G de Zeeuw waren ook meegereden.Toen we daar ’s morgens om 9 uur aan de steiger aankwamen, stond daar een zekere adjudant Oudof, die de Bruin, Resoort en mij naar de burgemeester van Zuid-Beierland stuurde en de Zeeuw naar Klaaswaal om in die dorpen ingekwartierd te worden.Op ons verzoek (op aanraden van J. Mast te Klaaswaal) werden we ingekwartierd bij W. Verhoeven. In Zuid-Beierland.Later op den dag kwam hier nog een poelier uit Den Haag bij.
2 aug.Het eerste appél werd gehouden door luitenant Schouten die onze commandant was.
3 aug. Een marsch gemaakt naar de zuidzijde Bezoek gehad van mijn neef Ad van Wijlen.
4 aug. De inkwartiering op Zuid Beierland werd opgeheven en we werden verdeeld over de forten van de stelling Willemstad. Wij werden evenals mijn neefs A in ’t Veld en C.Quartel ingedeeld bij de bezetting van fort Prins Frederik te Ooltgensplaat. Het was bij de bewoners van Zuid-Beierland goed toeven voor de ingekwartierden, en vooral voor ons bij W. Verhoeven.’s Avonds om 9 uur kwamen we op het fort aan waarvan Majoor Knook de fortcommandant was, terwijl de in actieve dienst zijnde luitenant Maas de compagnies commandant was van de vesting artillerie
De Bruin, Resoort en ik kwamen op kamer 24 te liggen, waar al enkele miliciens onder de wol lagen.Onder hen ontmoetten we korporaal L.D. van de Waal van Numansdorp en Joh. Molendijk van Piershil..
Des avonds wordt door klokgelui de burgers van Ooltgensplaat bekend gemaakt dat de omliggende polders onder water gezet zullen worden.Om dit doel te bereiken was dien dag de kade der boeren doorgegraven; Doordat dit werk niet diep genoeg gebeurd was, waren alleen de slooten maar vol geloopen. ’s Nachts werd door de regen heen het riet uit de gorzen voor het fort gemaaid en gesneden.
6 aug. De kade werd verder doorgegraven doch het water werd niet hooger dan de slooten vol, om het gewas nog te sparen
7 aug. Begonnen aan de batterijbouw
10 aug. Naar aanleiding van een verzoek van W van Kempen aan de compie commandant zijn de Bruin, de Vos en ik tarwe wezen mennen te Achthuizen bij W. van Kempen. We kregen de kost en f. 1.- per man per dag.
13 aug. Begonnen prikkeldraadversperringen te maken langs de dijken en oevers. Alle boomen zoowel vruchtboomen als wilgen en andere boomen werden binnen het schootsveld van het fort en redouter omgehakt.Den dienst was van 7 uur tot 12 uur en van 1 uur tot 6 uur. Dus 10 uur per dag.
16 aug. Zondagsche dienst. Inspectie
18 aug. Begonnen om loopgraven die aan de buitenzijde van de buitendijk lagen, weer dicht te maken.Deze loopgraven waren door de infanterie gemaakt welke nog niet de macht ertoe hadden dit werk zonder toestemming van polder of dijkbestuur te doen.
22 aug. Begonnen om de loopgraven aan de binnenzijde van den dijk van het fort naar redouter I te vullen. Klaar met riet maaien rond het fort en in de gorzen
25 aug. Voor de eerste keer op wacht gegaan
26 aug. Voor de eerste keer ging ik met verlof.’s Middags om 2 uur weg en den andere avond om 11 uur terug. De verlofregeling was 1 dag per weer of 2 dagen in de veertien dagen..
31 aug. Verjaardag der koningin niet gevierd. Gewone dienst.
17 sep. Een voetbalterrein begonnen aan te leggen.
22 sept. Er wordt begonnen met les geven in gewoon lager (heel laag) onderwijs, in Engelsche, Duitsche en Fransche taal.Door mij worden alleen de Engelsche lessen gevolgd. Deze worden gegeven door dokter Veraart,. Arts te Zevenbergsche Hoek die ijverig les gaf.
6 oct. Een nieuwe grijsgroene kwartiermuts gekregen
7 oct. Moest een marsch gemaakt worden naar Den Bommel, maar wegens slechte kleeding moest ik bij het aantreden thuis blijven.
8 oct. Ik was weer aan de beurt om een dag met verlof te gaan, maar voormiddags kwam bevel dat het verlof geschorst was. Dit kwam door het beleg van Antwerpen door de Duitschers.Ik had tevens mijn wachtbeurt, die ik toen verkocht had. Van toen af aan heb ik steeds de wacht verkocht.
10 oct. Een nieuwe grijsgroene broek en tuniek gekregen. Ik ben ook naar Middelharnis geweest waar een tram met Belgische vluchtelingen was aangekomen en verder het land inging.
16 oct. Inspectie voor Generaal van Oort, den stelling commandant over alle soldaten der stellingen Hollandsch Diep en Volkerak.’s Middags om half twee op de pof naar huis gegaan en ’s avonds even voor het avondappèl weer terug
23 oct. Per telegram aan luitenant Maat verlenging van verlof gevraagd om een Rijksoefenveld met pootaardapplen te roooien. Per telegram 2 dagen verlof gekregen.
25 oct. Toen ik ’s avonds terug kwam van verlof kon ik onmiddellijk weer terug met 2 dagen die ik van Generaal van Oort gekregen had door tusschenkomst van mr.Zeeb? de Rijkslandbouwleeraar.
16 dec. Bij terugkeer van verlof (voor het eerst met de tram) kon ik op Numansdorp niet verder daar er geen boot kon varen, omdart een gasboei zonder licht was. Dien nacht bij H van den Berg gebleven en den andere dag eerste gelegenheid verder
24 dec. Met de Midddelburgsche boot tot de Wacht met verlof gegaan(de Wacht is een gehucht dat aan de Kil ligt, vijf km ten zuiden van ’s Gravendeel)
31 dec. Als Nieuwjaarsgeschenk een pijp en een pakje tabak gehad
191515 jan. Een paar nieuwe klompen meegenomen die ik in dienst nog geheel versleten heb.
23 jan. 10 dagen administratieverlof gekregen.Wegens mist moest ik over Fort Sabina en Willemstad naar huis.
29 jan. Begonnen met kribben te maken van slieten en een net van ijzerdraad in plaats van de britsen, die veel kouder waren.Bij de britsen lag je plat op de koude grond
3 febr. ’s Middags verlof gekregen om een lezing bij te wonen in hotel Hobbek ? van Rijkslandbouwleeraar N. Neetel ? Alle manschappen van de compagnie hebben nu een kribbe.
19 maart. Inspectie voor Majoor Knook. Deze maakte aanmerkingen op het ongeschoren zijn van landweerman de Koning, welke zich zo boos maakte dat hij buiten kennis viel
22 maart. Een fietstocht gemaakt over Oude Tonge, Nieuwe Tonge, Herkingen, Melissant, Drksland, smmesldijk, Middelharnis Stad aan het Harinvliet en Den Bommel met de fietsclub die was opgericht.
5 april Paschen Bezoek gekregen van broer Hendrik en Hein en zuster Eva en Sina
19 april ’s Middags vrij van dienst door de verjaardag van prins Hendrik
25 april Als gevolg van een grote menigte verlofgangers met Paaschen was het onmogelijk met een der boten mee te gaan zonder verlofbriefje en daar ik wegens drukke werkzaamheden thuis toch weg wou, ging ik naar Den Bommel ’s avonds en liet me met een roeiboot naar Tiengemeten brengen dat f. 1- kostte en bleef daar ‘s nachts bij Jb Quartel en ging den andere morgen over Nieuwendijk naar huis tot en met 29 april
30 april Door verjaardag van prinsesje Juliana geen dienst. Schabbergen en ik naar Den Bommel gefietst en daar een roeiboot gehuurd.Daarmee naar Tiengemeten geroeid. En een kort bezoek gebracht Hier heb ik roeien geleerd
13 mei Hemelvaartsdag en bezoek gehad van broer Willem en Nard Met hen naar Middelharnis getramd,wegens regenachtig weer was fietsen onmogelijk.
Van 1 augustus 1914 tot 4 juli 1916 in dienst geweest In die tijd 100 keeren de reis van huis naar Ooltgensplaat afgelegd en 100 keeren terug.
Van die 200 keer 191 keer de reis met de fiets gedaan, 6 keer per tram 2 keer met de Middelburgsche boot en 1 keer met gerij (weggebracht in dienst)De heenreis 96 keer tot Numansdorp gefietst, 3 keer met de tram over den Blaakschen dijk en 1 keer met gerij. De naar huis reis: 92 keer met de fiets over Numansdorp, 3 keer per fiets over Sabina en Moerdijk, 3 keer per tram en 2 keer met de Middelburgsche boot. Totaal 235 dagen verlof gehad en 38 zonder verlof thuis geweest(op de pof genoemd). Totaal 2 keer malheur gehad aan de fiets.Totaal 55 keer een wachtbeurt gehad en 5 keer zelf op wacht geweest, 50 keer de wacht verkocht voor totaal f. 66.75. Er waren er altijd die graag wacht liepen
Einde dagboek